Denk na over je strategie en de gewenste oplossing

De win-win situatie benoemen heeft een aantal belangrijke voordelen die de kans op het behalen van het gewenste resultaat groter maken:

1. De belangen van beide partijen worden recht gedaan
2. Beide partijen voelen zich serieus genomen
3. In plaats van tegenover elkaar te staan wordt een sfeer van samen onderzoeken gecreëerd
4. Het komt de relatie tussen beide partijen ten goede
5. Het bevordert de creativiteit om tot alternatieve oplossingen te komen

Hier volgen een aantal voorbeelden van win-win resultaten:
In een situatie is er sprake van een wachtlijst. De afspraak kan pas over 2 maanden worden ingepland, tot ontevredenheid van de cliënt. Die zou hier de verliezer zijn. Als de afspraak eerder wordt ingepland is de andere partij de verliezer, want die krijgt een overvolle agenda, stress en alle nadelen van dien.

De win-win situatie wordt als volgt bereikt: mocht er een afspraak uitvallen dan wordt deze cliënt gebeld (kleine moeite), zodat hij alsnog eerder aan de beurt is. Daarvoor moet hij wel flexibel zijn en op korte termijn beschikbaar (geen probleem voor deze cliënt).
Twee weken later valt een andere cliënt uit. Deze cliënt is aan de beurt. Hij is winnaar, want hij is zes weken eerder aan de beurt dan oorspronkelijk mogelijk was. De ander is ook winnaar, want het gat in de agenda wordt nuttig besteed en de cliënt wordt blij gemaakt.
Een restaurant waar je zo goed hebt gegeten voor een acceptabele prijs en goed bent bediend, daar ga je graag nog een keer naar toe. Twee winnaars.
Een school waar je na goed overleg hebt kunnen afspreken hoe de allergenen informatie wordt weergegeven en wordt nagekomen, is betrouwbaar voor jou, maar ook voor anderen met dezelfde allergie. Dat is goed voor hun imago en voor anderen met dezelfde behoefte. Veel winnaars.

Je wilt een hovenier inschakelen om jouw tuin aan te leggen. Je vindt het te duur. Nou willen de buren ook hun tuin aanpakken. De hovenier krijgt beide opdrachten, heeft daarom meer omzet en kan efficiënter werken. De prijs kan omlaag. Drie winnaars.
Het streven naar win-win geeft het beste resultaat, maar het kost ook het meeste tijd. De belangen moeten verhelderd worden, er moeten alternatieven worden gezocht en gezamenlijke keuzes gemaakt. Als dat lukt komt dat altijd de relatie ten goede.

Forceren is het tegenovergestelde van toegeven. Je stelt jouw belang boven het belang van de ander. Het doordrukken van het eigen belang kan leiden tot strijd, bijvoorbeeld een juridische strijd, waarbij advocaten opkomen voor de belangen en de rechter bepaalt wie er in het gelijk wordt gesteld. Zo’n strijd is vermoeiend en kost veel geld. Daar wil je het liefst uit wegblijven. Het kan ook leiden tot een niet-juridische strijd. De beide partijen komen geleidelijk in een positie waarin ze het liefst de ander willen benadelen. Hier wil je al helemaal niet terechtkomen. Forceren of doordrukken is dus een ongunstige manier van doen met vaak twee verliezers als gevolg.

Als je denkt te moeten forceren dan ontbreekt het je wellicht aan betrokkenheid en inleving in de belangen van de ander.

Toch kan je soms kiezen voor het doordrukken van het eigenbelang. Dit is vooral nodig in crisissituaties, waarin er geen tijd is voor overleg of dialoog.

Voorbeeld:
Een operatie kan pas over een maand plaatsvinden. Je maakt je ernstig zorgen en kan niet werken tot die tijd. Je dringt aan, maar er is niets te regelen met het ziekenhuis. Je kiest er voor om naar een ander ziekenhuis te gaan.

Toegeven is het tegenovergestelde van forceren. Je stelt het belang van de ander boven jouw belang. Toegeven aan de ander kan leiden tot frustratie. Je komt niet genoeg op voor jouw eigenbelang, voor jouw gezondheid, en dat kan nadelige consequenties hebben. Die consequenties treffen ook de ander, waardoor er twee verliezers ontstaan.
Als je denkt te moeten toegeven, dan ontbreekt het je wellicht aan moed om voor je eigen belang op te komen.

Toch kan je soms kiezen voor toegeven. Je laat merken dat je rekening houdt met de (grotere) belangen van de ander en toont bereidheid jouw eigen belang ondergeschikt te maken. Hiermee kan je krediet opbouwen bij de ander, die jou een volgende keer wellicht meer ter wille is op het moment dat het voor jouzelf ook echt belangrijker is.

Voorbeeld:
Je hebt een gesprek gepland met een ander, het is voor jou belangrijk, maar niet urgent. Je merkt echter dat de ander het vreselijk druk heeft en er met zijn hoofd niet bij is. Je kan aandacht claimen, je hebt immers een afspraak. Je kan ook voor toegeven kiezen door te zeggen: Ik zie dat je het heel druk hebt en hier eigenlijk geen tijd voor hebt. Zullen we even een nieuwe afspraak maken?

Het vermijden van het conflict betekent dat je niet eens laat merken dat je ergens last van hebt of benadeeld wordt. Je vermijdt al het gedoe en neemt je verlies; daarmee is de ander niet in de gelegenheid iets voor je te betekenen, evenmin als voor anderen in dezelfde situatie.
Als je denkt te moeten vermijden, dan ben je wellicht somber over de kansen op verbetering, je hebt niet de moed om voor jezelf op te komen en je ziet niet hoe de ander er ook beter van kan worden.

Toch kan je soms kiezen voor vermijden. Je realiseert je dat het gaat om iets kleins dat niet de moeite waard is en dat je misschien eenvoudig zelf op een andere manier kan oplossen, zonder dat je daarbij de ander nodig hebt. Je bespaart tijd. Je vindt het ook helemaal niet erg als het zo blijft zoals het is.

Voorbeeld:
Een restaurant heeft geen desserts zonder suiker, en jij mag geen suiker. Je neemt een kopje thee en geniet verder van de avond.

Een compromis is het gevolg van een onderhandeling waarbij niet goed is nagedacht over de verschillende belangen en mogelijke alternatieven. Het is een oplossing, waarbij beiden een beetje toegeven. Op zich niet slecht, maar het had beter gekund; beiden denken ‘vooruit dan maar’, zijn niet echt tevreden en bouwen evenmin krediet op bij de ander.
Als je denkt een compromis te moeten sluiten, dan beschik je wellicht niet over genoeg creativiteit om tot een betere oplossing te komen.
Toch kan je soms kiezen voor een compromis. Als er geen tijd is voor het bedenken van alternatieven dan kan een compromis gelden als goede tijdelijke oplossing.
Een compromis is de enige oplossing als er iets verdeeld wordt. Eigenlijk willen we beiden alles, maar nemen genoegen met de helft.

Voorbeeld:
Je wilt iemand spreken en denkt een half uur nodig te hebben. Hij heeft maar tien minuten. Je gaat toch maar snel in gesprek en probeert snel af te ronden. Het gesprek duurt uiteindelijk twintig minuten en is in een gehaaste sfeer afgerond. Het belangrijkste is besproken, maar je hebt eigenlijk nog wel vragen.

Je hebt je probleem of kans helder, je hebt nagedacht over de relatie en gekozen voor een strategie. Dan is de volgende stap in de voorbereiding het nadenken over oplossingen die jij geschikt acht.
Bepaal je rechten en plichten
Creatief nadenken over oplossingen
Bepaal het minimum

Bepaal je rechten en plichten
Het helpt als je weet waar je minimaal recht op hebt, en waar jij en de ander toe verplicht zijn. Is de ander bijvoorbeeld verplicht jou te informeren, of heb jij de plicht zelf informatie in te winnen? Of geldt beiden? Als je het juridisch kader weet, dan helpt je dat bij het bepalen van je grenzen. Je weet waar het om jouw recht gaat, en waar het om een gunst gaat.
Wees creatief
Denk na over:
– Met welke oplossingen zou mijn probleem helemaal zijn opgelost?
– Hoe zou de ideale situatie er uit zien?
– Welke oplossingen zouden in het belang van de ander kunnen zijn?
– Hoe kan de ander hier beter van worden?
– Wat heb ik eventueel te bieden in ruil voor een oplossing?
Probeer in het nadenken over oplossingen zo creatief mogelijk te zijn. Als je in een “welles-nietes” of “jouw manier tegenover mijn manier” discussie terechtkomt is het heel lastig om op dat moment tot creatieve alternatieven te komen. Dus daarom doe je er goed aan hier vooraf over na te denken.
Realiseer je dat jouw oplossing niet meer en niet minder is dan een mogelijke oplossing. Het kan zijn dat de ander een beter idee heeft.
Bepaal het minimum
Het is eveneens belangrijk te bepalen wat voor jou het minimum resultaat is van het gesprek dat je met de ander aangaat. Het gesprek kan namelijk zo verlopen dat de ander jou overtuigt van zijn belangen, op een vriendelijke en welwillende manier. Je wordt dan met behoud van relatie in de richting van toegeven geduwd. Je gaat akkoord, maar achteraf ben je dan alsnog ontevreden.
Door vooraf te bedenken wat je minimaal wilt bereiken kan je, voordat je akkoord gaat, toetsen of dat wat je hebt bereik evengoed of beter is dan dit minimum. Zo niet, dan zal je door moeten zoeken naar een betere oplossing, nu of een andere keer. Of je komt uiteindelijk tot ‘let’s agree to disagree’.
Voorbeeld: je gaat na een heel leuk gesprek met een vriendelijke ober niet toch maar die heerlijke, aanbevolen soep bestellen waar “nog nooit iemand ziek van is geworden”, zonder dat er duidelijkheid is over de voor jou belangrijke allergenen informatie. Dat wordt verder zoeken of ergens anders eten.
Je minimum zal vaak liggen bij dat waar je gewoon recht op hebt. Met minder hoef je niet akkoord te gaan. Toch kan je daar ook voor kiezen, als je dat wilt gebruiken om krediet op te bouwen. Zie ook 1.5.2 Wanneer toegeven?
Het is ook verstandig na te denken over wat er gebeurt als je er niet uitkomt. Was is dan het alternatief? Wat is je BOZO: Beste Optie Zonder Overeenkomst?
Als je namelijk geen andere opties hebt op het moment dat je er niet uit komt, dan zal je er hoe dan ook uit moeten komen, eventueel door toe te geven of een compromis te sluiten. Als je in de positie verkeert er in dat geval met een andere partij wel uit te komen, dan kan je vasthoudender voor je eigenbelang opkomen. Bovendien kan je het overeen te komen resultaat vergelijken met je BOZO. Als het resultaat niet beter is, dan kan je blijkbaar beter voor je BOZO kiezen.